"Farg'onaazot" AJ Markaziy Osiyoning eng chiroyli burchagida, aynan, go'zal Farg'ona vodiysida joylashgan.
Viloyatning ma'muriy markazi Farg'ona shahri hisoblanadi. Shahar qiyofasi, ayniqsa, respublikaning mustaqillik yillarida o'zgardi. Hozirgi kunda esa, Farg’ona O'zbekistonning yirik sanoat markaziga aylangan.
Viloyatda bir qator yirik sanoat korxonalari mavjud bo'lib, ulardan biri, 1962 yilda ishga tushirilgan "Farg'onaazot" AJ.
Farg'ona ko'p yillar davomida o'z mevali bog'lari, cheksiz paxta dalalari, chiroyli tabiati bilan odamlarni hayratga soldi. Mineral o'g'itlar aholi uchun mo'l-ko'l dasthxonni ta'minlaydi.
Bu yerda "Farg'onaazot" AJning roli va sezilarli hissasini alohida ta'kidlash lozim. O'simlik dunyosini saqlab qolish, paxta hosildorligini oshirish uchun mineral o'g'itlarning ahamiyati beqiyosdir. Bularning barchasini inobatga olgan holda, 1950 yillar oxirida mineral o'g'itlar ishlab chiqaradigan Farg'ona yeridagi zavod qurish to'g'risida qaror qabul qilindi.
1958 yili Farg’onada azotli o’g’itlar ishlab chiqaradigan zavod qurish haqida hukumat qarori qabul qilindi va astoydil mehnat tufayli 1962 yil sentyabr oyida birinchi mahsulot – ammiakli selitra ishlab chiqarildi.
Shundan buyon 50 yil – yarim asr vaqt o’tdi. Bu yillar chinakam qizg’in va fidokorona mehnat yillari, buyuk yaratuvchilik, tinmay izlanish, o’rganish va yuksalish yillari bo’ldi.
Bugungi kunda «Farg’onaazot» ochiq aksiyadorlik jamiyati “O’zkimyosanoat” davlat aksiyadorlik kompaniyasi tarkibidagi yirik sanoat korxonalaridan biri hisoblanadi. Zavod mahsulotlari nafaqat respublikamiz qishloq xo’jaligi ehtiyojlarini qondiradi, balki chet mamlakatlarga eksport qilinadigan xaridorgir mahsulot hisoblanadi.
Ayniqsa, mustaqillik yillarida korxona har jihatdan o’sdi, ulg’aydi va rivojlandi. Mamlakatimizning birinchi Prezidenti I.A. Karimovning kimyo sanoatiga bo’lgan yuksak e'tibori va g’amxo’rligi tufayli yangi, zamonaviy texnika va texnologiyaga asoslangan kimyo korxonalari belgilangan muddatda qad ko’tarmoqda. Mustaqillik yillarida bu yerda ekologik jihatdan jahon standartlariga to’la javob beradigan xlorat-magniy defolianti sexi mahsulot ishlab chiqara boshladi. Ammiakli selitra hamda konsentrlanmagan azot kislotasi sexlari qurilishi ham oxiriga yetkazildi va ishga tushirildi.
1962 yilning sentyabrida Farg'ona shahrida granulalangan ammoniy nitrat birinchi marta olingan. Ushbu o’g’it, vodiyda qishloq xo'jaligi ishlab chiqarish hajmining keskin o'sishini ta'minladi.
Ammiak ishlab chiqarishning birinchi bosqichi 1964 yilda ishga tushirildi.
Ammiak ishlab chiqarishning ikkinchi bosqichi 1968 yilda ishga tushirildi.
1982 yilda yirik vaznli ammiak agregati foydalanishga topshirildi.
1985 yilda karbamid ishga tushirildi.
O'zbekiston mustaqillik yillarida korxonaning ishlab chiqarish hajmi oshdi. Respublika hukumati tomonidan kimyo sanoati rivojlanishida ko'rsatadigan muntazam g’amxo’rlik tufayli ma'lum vaqtlarda yangi, zamonaviy texnika va texnologiyalar asosida kimyoviy korxonalar paydo bo'ldi.
"Farg'onaazot" AJda 2002 yilda xalqaro standartlarga javob beradigan ekologik toza mahsulot bo'lgan magniyli defoliant xloratini ishlab chiqarish yo'lga qo'yildi. Texnologiya, uskunalar "TEXNIP", Fransiya tomonidan yetkazib berildi.
O'zbekiston Respublikasi Hukumatining qaroriga binoan korxonada "Konsentratsiyalanmagan nitrat kislota va ammiakli selitra ishlab chiqarishni tugallash" loyihasi amalga oshirildi, unda loyiha hujjatlarini, uskunalarni, xizmatlarni va kreditlarni yetkazib berish Chexiyaning “MBNS” firmasi tomonidan amalga oshirildi.
Korxona kollektivi 52 yildan ortiq ma'muriy, texnikaviy, iqtisodiy va ijtimoiy vazifalarni hal qilishda faollik ko'rsatib kelmoqda.
Hech kimga sir emaski, har qanday jamoaning muvaffaqiyati xodimlarni to'g'ri tanlash, joylashtirish va tayyorlashga bog'liq.
"Farg'onaazot" AJ xodimlari mehnatning o'ziga xos xususiyatlarini mukammal biladilar, murakkab vazifalar bilan muvaffaqiyatli kurashadilar, har doim kollektivning farovonligiga g'amxo'rlik qilishadi, va o’z xurmatga egadilar. Korxonaning tarkibiy bo'linmalariga yetakchi va bilimli mutaxassislar rahbarlik qiladilar.
30 dan ortiq turli millat vakillari "Farg'onaazot" ning minglab aktsiyadorlik jamiyatlarini o'z ichiga oladi.
Turli millatlardan kelgan, foydali, yaxshi, xayrixohlik qilishning umumiy istagi bilan birlashgan, yoshlar va turli kasb egalari, mutaxassislar turli joylarda ishlashni davom ettirmoqda.
Ishlab chiqarishni rivojlantirish istiqbollarini inobatga olgan holda, hozirgi vaqtda "Farg'onaazot" AJ rahbariyati Farg'ona politexnika institutining muhandislik-texnologiya fakultetlarida yosh mutaxassislarni o'z mablag'lari bilan o'qitishadi.
"Farg'onaazot" AJ asosan qishloq xo'jaligi ehtiyojlari uchun mahsulot, aynan, yetishmovchilikni tezlashtirish uchun mineral (azot) o'g'itlar va defoliantlar ishlab chiqarish, o'rim-yig'imgacha sanoat o'simliklarning barglarini olib tashlash, shuningdek asetat ishlab chiqarish uchun sellyuloza atsetat tolalari(iplari)ni ishlab chiqarishga ixtisoslashgandir.
Ishlab chiqarishning asosiy mahsulotlari quyidagilardir:
Suyultirilgan suvsiz ammiak;
Granullangan karbamid;
Granullangan ammiakli selitra;
Kristallangan natriy xlorati;
Suyuq xlorat magniy defolianti;
Diatsetat sellyulozasi.
2005 yildan boshlab korxona "Farg'onaazot" ochiq aktsiyadorlik jamiyatiga aylantirildi, keyinchalik "Farg'onaazot" aktsiyadorlik kompaniyasiga 2014 yilda o'zgartirish kiritildi.
Asosiy voqealar
1962 yil |
Kuchsiz nitrat kislota ishlab chiqarish bilan birga ammoniy nitrat ishlab chiqarish |
1964 yil |
Ammiak ishlab chiqarishning birinchi navbati |
1964 yil |
Havoni ajratish sexi |
1965 yil |
Davlat Ilmiy Tekshirish Insititutining Xlor Loyihasi (Moskva) doirasida natriy xlorli va magnezium gidroksidi xlorat ishlab chiqarildi va foydalanishga topshirildi. |
1968 yil |
Ammiak Ishlab chiqarish Davlat Instituti (Moskva) loyihasi doirasida ammiak ishlab chiqarishning ikkinchi bosqichi ishga tushirildi va ammiakli selitra ishlab chiqarishning ikkinchi bosqichi agregatlar bilan birgalikda kuchsiz nitrat kislota ishlab chiqarish uchun |
1978-80 yillar. |
Magniy-defoliant xlorat ishlab chiqarishni rekonstruktsiya qilish |
1980 yil |
Chirchiq "O'zkimyosanoatloyiha" institutining loyihasiga ko'ra, Italiyaning "Texnomomont" firmasidan sotib olingan texnologiya jihatidan noyob bo'lgan sellyulozali atsetat va diatsetatlar ishlab chiqarildi. |
1982 yil |
AM-76 keng ko'lamli ammiak ishlab chiqarish bloki qurilib ishga tushirildi. |
1985 yil |
"Stamikarbon" (Gollandiya) kompaniyasining texnologiyasi bo'yicha karbamid ishlab chiqarish yo'lga qo'yildi |
2002 yil |
Natriy klorat va magniyli defoliant klorot ishlab chiqarishni rekonstruksiya qilish tugallandi, va Fransiyaning "Texnip El-Si-Ay" kompaniyasining avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi bilan ishlab chiqarish jarayonining yagona agregat tizimini yaratish bilan birga texnologiya va uskunalar kompleksi yetkazib berildi. |
2003 yil |
Konsentratsiyali bo'lmagan nitrat kislotasining ammiakli selitrasining ekologik xavfsiz ishlab chiqarilishi joriy etildi. |
2009-10 yillar . |
AM-76 katta hajmli agregat ta'mirlash elementlari bilan rekonstruktsiya qilish kiritildi. |
2010 yil |
FKTZ qo’shilishi |
2012-2016 yillar. |
"Karbamid va ammiakli selitra ishlab chiqarishni qayta qurish va modernizatsiya qilish" loyihasini amalga oshirish |